Alertheid en vigilantie

Als eerste behandelen we alertheid en vigilantie. Zoals we al eerder aangaven, zijn dit geen vormen van aandacht. Het zijn eigenschappen of voorwaardes die jouw brein moet beheersen, om de aandacht goed te kunnen richten op bijvoorbeeld een taak. 

Alertheid is een onbewust proces, het is een eigenschap van het autonoom zenuwstelsel. Deze eigenschap bepaald hoe alert het gehele brein is. Het RAS (Reticular Activating System) systeem, ter hoogte van de pons (verbinding tussen grote en kleine hersenen), reguleert de alertheid bij mensen. Je moet dus alert kunnen zijn om stimuli überhaupt te kunnen opmerken en als je stimuli opmerkt, kan je er bewust of onbewust voor kiezen om daar je aandacht op te richten.  

Verlaagde vigilantie (waakzaamheid) kan de oorzaak zijn voor ADHD en ADD. Een verlaagde alertheid kan iedereen ervaren. Dit kan gebeuren als je een lange periode achter elkaar aan een saaie opdracht moet werken, terwijl het in de kamer redelijk warm is. Dit heeft vaak een negatieve invloed op de alertheid, en daarmee tegelijkertijd op de sterkte van je aandacht. Dit houdt in dat je gaat dagdromen, dat je niet op zit te letten of dat je een klus afmaakt zonder dat je het doorhebt, als het ware op de automatische piloot.

Anticipatie

Anticipatie is niet echt een eigenschap, ook niet echt een vorm van aandacht op zich. Het is wel een voorwaarde om sneller informatie te verwerken door de aandacht al te richten op het object of gebied waar aandacht voor nodig is, voordat het proces van informatieverwerking begint. Je herkent een fietser sneller, omdat je weet hoe een fietser eruit ziet. Je weet van tevoren waarop je moet letten.

Anticipatie is een bekend proces in neurofysiologische metingen en motorische functies, maar is ook van toepassing binnen aandacht en het de regulatie van aandacht. Het is dus mogelijk dat anticipatie een heel belangrijke functie is in het focussen van aandacht. Zoals we al zeiden, de aandacht wordt eerder op iets gericht als het al herkend wordt of verwacht.